ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਹੁਣ ਤਕ ਦੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਾਤਾਰ ਚੌਥੇ ਹਫਤੇ ਡਿੱਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ.) ਵਲੋਂ ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ 25 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਹਫਤੇ ’ਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ 3.463 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਘੱਟ ਕੇ 684.805 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਰਹਿ ਗਿਆ।
ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਹਫਤਿਆਂ ’ਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ’ਚ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 3.7 ਅਰਬ ਡਾਲਰ, 10.7 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਅਤੇ 2.16 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਤਾਜ਼ਾ ਗਿਰਾਵਟ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦਾ ਭੰਡਾਰ 704.885 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੇ ਰੀਕਾਰਡ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ।
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਦਾ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਬਫਰ ਘਰੇਲੂ ਆਰਥਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਗਲੋਬਲ ਝਟਕਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ’ਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਦਾ ਸੱਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਜਾਇਦਾਦ (ਐੱਫਸੀਏ) 593.751 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਹੈ।
ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਸੋਨੇ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਇਸ ਸਮੇਂ 68.527 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਹੈ। ਅਨੁਮਾਨ ਦਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਹੁਣ ਲਗਭਗ ਇਕ ਸਾਲ ਦੀ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਦਰਾਮਦ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ। ਸਾਲ 2023 ’ਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਅਪਣੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ’ਚ ਕਰੀਬ 58 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ। ਇਹ 2022 ’ਚ 71 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਕੁਲ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਉਲਟ ਹੈ।
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ, ਜਾਂ ਐਫਐਕਸ ਭੰਡਾਰ, ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਜਾਂ ਮੁਦਰਾ ਅਥਾਰਟੀ ਵਲੋਂ ਰੱਖੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਭੰਡਾਰ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਮੁਦਰਾਵਾਂ ’ਚ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ, ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਹੱਦ ਤਕ , ਯੂਰੋ, ਜਾਪਾਨੀ ਯੇਨ ਅਤੇ ਪੌਂਡ ਸਟਰਲਿੰਗ.
ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ’ਤੇ ਨੇੜਿਓਂ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਵਸਥਿਤ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਰੁਪਏ ਦੀ ਐਕਸਚੇਂਜ ਰੇਟ ’ਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਦਖਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਟੀਚੇ ਦੇ ਪੱਧਰ ਜਾਂ ਸੀਮਾ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੇ।
ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਅਕਸਰ ਡਾਲਰ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਸਮੇਤ ਤਰਲਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰ ਕੇ ਦਖਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਰੁਪਏ ਦੀ ਭਾਰੀ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਕ ਦਹਾਕਾ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਿਆ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਸੱਭ ਤੋਂ ਅਸਥਿਰ ਮੁਦਰਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸੀ।
ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਇਹ ਸੱਭ ਤੋਂ ਸਥਿਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ. ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਨੇ ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਡਾਲਰ ਖਰੀਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਰੁਪਿਆ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ’ਤੇ ਵੇਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਥਿਰ ਰੁਪਿਆ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦੀ ਅਪੀਲ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।