17 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ, ਪੁਣੇ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਵਾਇਰੋਲੋਜੀ (ਐਨਆਈਵੀ) ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ 4 ਸਾਲ ਦੀ ਬੱਚੀ ਦੀ ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਕਾਰਨ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੁਣ 15 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਕੁੱਲ 29 ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 26 ਗੁਜਰਾਤ, 2 ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਾਮਲਾ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਕਾਰਨ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 13 ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਹੈ।
ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਗੁਜਰਾਤ ਸਰਕਾਰ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਸ਼ੱਕੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ 50,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਐਨਆਈਵੀ ਕੇਂਦਰ ਨੂੰ ਭੇਜਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਟੀਮ ਵੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ।
ਇਹ ਇੱਕ ਵੈਕਟਰ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ (ਮੱਛਰਾਂ ਅਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਦੀ ਬਿਮਾਰੀ) ਅਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਘਾਤਕ ਹੈ। ਇਹ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਸਿਰ ‘ਚ ਸੋਜ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਨਿਊਰੋਲੌਜੀਕਲ ਸਥਿਤੀ ‘ਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰੀ ਜਾਂ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਕੀ ਹੈ?
ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਦਾ ਨਾਮ ਨਵਾਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਾਮਲਾ 1965 ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਪਿਆ।
ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਹਰ ਸਾਲ ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਮਾਮਲੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਮੁੜ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਬੈਕੁਲੋਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੱਛਰ, ਟਿੱਕ ਅਤੇ ਰੇਤ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ ਵਰਗੇ ਵੈਕਟਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਫੈਲਦਾ ਹੈ।
ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਲਈ ਕੋਈ ਖਾਸ ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ ਇਲਾਜ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਘਾਤਕ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਇਸਦੇ ਲੱਛਣ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਗੜ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਜਾਂਚ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਦੌਰਾਨ ਸਹੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।
ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
2003 ਵਿੱਚ ਦਿ ਲੈਂਸੇਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਪਹਿਲੂ ਇਸਦੀ ਮੌਤ ਦਰ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਸਾਲ 2003-2004 ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਿਆ, ਤਾਂ ਮੌਤ ਦਰ 56-75% ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਤੀਬਰ ਸੋਜ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ?
ਇਸ ਦੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਇਨਸੇਫਲਾਈਟਿਸ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਲਾਗ ਕਾਰਨ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਸੋਜ ਜਾਂ ਜਲਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਅਚਾਨਕ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸਹੀ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਜਾਨਲੇਵਾ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਲਾਗ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੀ ਉਪਾਅ ਹਨ?
ਇਸ ਲਾਗ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕਈ ਉਪਾਅ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ…
ਸਫਾਈ ਬਣਾਈ ਰੱਖੋ: ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹੱਥ ਧੋਵੋ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹੇ ਹੋ ਤਾਂ ਸਫਾਈ ਬਾਰੇ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ।
ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ: ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਜੰਗਲੀ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਅਤੇ ਮੱਛਰ ਲਾਗ ਦੇ ਵਾਹਕ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋ, ਪੂਰੀ ਬਾਹਾਂ ਵਾਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਓ।
ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ: ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵੇਲੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਸਤਾਨੇ ਅਤੇ ਮਾਸਕ ਪਹਿਨੋ। ਇਹ ਲਾਗ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਵੈਕਟਰ ਕੰਟਰੋਲ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ: ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਮੱਛਰਾਂ ਦੀ ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸੰਭਾਵੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ, ਕੀਟ ਭਜਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰੱਖੋ: ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਭੋਜਨ ਖਾਓ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਸਰਤ ਕਰੋ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ 7 ਤੋਂ 8 ਗਲਾਸ ਪਾਣੀ ਪੀਓ। ਜੇਕਰ ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਹੇਗੀ ਤਾਂ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀ ਹੈ?
ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਲਈ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਵੈਕਸੀਨ ਜਾਂ ਐਂਟੀਵਾਇਰਲ ਇਲਾਜ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਘਾਤਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਵੋ: ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਹਸਪਤਾਲ ਲੈ ਜਾਓ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੇ ਲੱਛਣ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਗੜ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ ਅਤੇ ਲੋੜ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਵੋ। ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸਹੀ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਉਣ ਨਾਲ ਮਰੀਜ਼ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਠੀਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਬੁਖਾਰ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਦਵਾਈ ਦਿਓ : ਇਸ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਬੁਖਾਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੁਖਾਰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਦਵਾਈ ਦੇਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ: ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਉਲਟੀਆਂ ਅਤੇ ਦਸਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਓ.ਆਰ.ਐੱਸ. ਦਾ ਘੋਲ ਦਿੰਦੇ ਰਹੋ, ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਹੋਰ ਹੱਲ ਲਈ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਜ਼ਰੂਰ ਲਓ।
ਤੀਬਰ ਦੇਖਭਾਲ ਜ਼ਰੂਰੀ: ਚਾਂਦੀਪੁਰਾ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕਈ ਵਾਰ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਨਿਊਰੋਲੋਜੀਕਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਨਸੇਫਲਾਈਟਿਸ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਇਲਾਜ ਦੌਰਾਨ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਤੀਬਰ ਦੇਖਭਾਲ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਐਂਟੀਕਨਵਲਸੈਂਟਸ ਲਵੋ: ਜੇਕਰ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਦੌਰੇ ਪੈ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਐਂਟੀਕਨਵਲਸੈਂਟਸ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।